آیا به فیش حج تمتع و عمره خمس تعلق می‌گیرد؟

خمس فیش حج: راهنمای کامل و به‌روز برای زائران 1403

سلام به همراهان همیشگی موج زمزم! 

قصد دارید به سرزمین وحی سفر کنید و در حال برنامه‌ریزی برای این سفر معنوی هستید؟ یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های زائران خانه خدا، مخصوصاً در این ایام، مسئله‌ی خمس و ارتباط آن با فیش حج است. آیا پولی که برای فیش حج کنار گذاشته‌ایم، خمس دارد؟ آیا فرقی بین حج واجب و مستحب در این مورد وجود دارد؟ اصلاً خمس فیش حج چقدر می‌شود و چطور باید آن را پرداخت کرد؟

در این مقاله جامع از موج زمزم، به طور کامل و با زبانی ساده به تمام این سوالات پاسخ می‌دهیم. احکام شرعی مربوط به خمس فیش حج تمتع و خمس فیش حج عمره را بررسی می‌کنیم و با نظر مراجع تقلید در این مورد آشنا می‌شویم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید تا با خیالی آسوده، برای این سفر روحانی برنامه‌ریزی کنید و از نظر شرعی، دغدغه‌ای نداشته باشید.

خمس چیست و چرا باید پرداخت شود؟

قبل از اینکه به سراغ فیش حج برویم، بهتر است یک تعریف کوتاه و کاربردی از خمس داشته باشیم. خمس در لغت به معنی "یک پنجم" است. در اصطلاح شرعی، خمس به یک پنجم (20 درصد) از مازاد درآمد سالانه گفته می‌شود که در موارد خاصی باید به عنوان یک واجب دینی پرداخت شود.

پرداخت خمس، یکی از احکام مهم و تأثیرگذار در اسلام است. این حکم، برای پاکسازی مال و برکت بخشیدن به آن، کمک به نیازمندان و سادات، و همچنین ترویج و تقویت دین در نظر گرفته شده است.

خمس چیست و به چه چیزهایی تعلق می‌گیرد؟

آیا به فیش حج تمتع خمس تعلق می‌گیرد؟

حج تمتع، همان حج واجب است که بر هر مسلمانی که استطاعت مالی و جسمی داشته باشد، یک بار در طول عمر واجب می‌شود. در مورد تعلق خمس به فیش حج تمتع، نظرات مراجع عظام تقلید به این شرح است:

• اکثر مراجع تقلید (از جمله امام خمینی (ره)، آیت‌الله خامنه‌ای، آیت‌الله سیستانی، آیت‌الله مکارم شیرازی و ...): اگر فردی استطاعت مالی برای انجام حج تمتع داشته باشد و سال خمسی بر او بگذرد، ولی به حج مشرف نشود، واجب است خمس پولی را که برای فیش حج کنار گذاشته است، بپردازد.

دلیل: این پول از درآمد سال بوده و برای یک امر واجب (حج) کنار گذاشته شده است. اما چون در طول سال خمسی برای آن (حج) مصرف نشده، مشمول خمس می‌شود.

نکته مهم 1: طبق نظر برخی مراجع، اگر شخص در نوبت حج باشد و نوبتش نرسیده باشد، خمس ندارد.

نکته مهم 2: اگر فرد به دلیل بیماری، کهولت سن یا مشکلات دیگر، نتواند به حج مشرف شود، در این صورت نیز برخی از مراجع تقلید می‌گویند که خمس بر او واجب نیست (برای اطلاع دقیق از جزئیات و شرایط خاص خود، حتماً به مرجع تقلید خود مراجعه کنید).

مثال تعلق خمس به فیش حج تمتع

فرض کنید آقای محمدی در سال 1402 مبلغی را برای ثبت نام حج تمتع پرداخت کرده و فیش حج را دریافت کرده است. سال خمسی ایشان، اول خرداد هر سال است. اگر تا اول خرداد 1403 ایشان به حج مشرف نشوند، بنابر نظر اکثر مراجع، باید خمس پولی را که برای حج پرداخت کرده‌اند، محاسبه و پرداخت کنند.

آیا به فیش حج عمره خمس تعلق می‌گیرد؟

حج عمره، یک حج مستحبی است و انجام آن واجب نیست. در مورد تعلق خمس به فیش حج عمره، نظر مراجع به این صورت است:

• اکثر مراجع تقلید: پولی که برای حج عمره (مستحبی) کنار گذاشته شده، خمس ندارد، مگر اینکه از درآمد سال پس‌انداز شده باشد و تا سر سال خمسی باقی بماند و برای سفر حج (در همان سال) هزینه نشود.

دلیل: از آنجا که حج عمره واجب نیست، پس‌انداز برای آن جزو هزینه‌های متعارف زندگی حساب می‌شود و اگر تا پایان سال خمسی برای سفر عمره استفاده شود، خمس ندارد. اما اگر از درآمد سال باشد و تا پایان سال خمسی برای سفر عمره استفاده نشود، خمس دارد.

مثال تعلق خمس به فیش حج عمره

خانم حسینی از درآمد شغل خود، مبلغی را برای سفر حج عمره پس‌انداز می‌کند. سال خمسی ایشان اول مهرماه است. اگر ایشان تا قبل از اول مهرماه برای سفر عمره اقدام کنند و این پول را خرج سفر کنند، خمس ندارد. اما اگر تا اول مهرماه به سفر نروند، باید خمس این مبلغ را بپردازند.

نحوه‌ی محاسبه خمس فیش حج

محاسبه‌ی خمس فیش حج بسیار ساده است و در دو مرحله انجام می‌شود:

1. مبلغ پرداختی: مبلغ کل پرداختی برای فیش حج را مشخص کنید (این مبلغ معمولاً در فیش شما درج شده است).
2. محاسبه یک پنجم: یک پنجم (20%) این مبلغ را محاسبه کنید. این مبلغ، همان خمس فیش حج شماست.

فرمول محاسبه خمس

خمس فیش حج = (مبلغ پرداختی برای فیش حج) ÷ 5

مثال محاسبه

اگر مبلغ پرداختی برای فیش حج تمتع 15 میلیون تومان باشد، خمس آن 3 میلیون تومان خواهد بود (15,000,000 ÷ 5 = 3,000,000).

نکات مهم و ترفندها

سال خمسی و اهمیت آن

برای محاسبه خمس، باید سال خمسی خود را بدانید. سال خمسی، یک روز مشخص در سال است که هر فرد برای محاسبه‌ی خمس اموال خود تعیین می‌کند.

سال خمسی چیست و چگونه تعیین می‌شود؟

مشورت با کارشناس

اگر در مورد محاسبه‌ی خمس فیش حج خود سوال یا ابهامی دارید، حتماً با یک کارشناس مسائل شرعی یا دفتر مرجع تقلید خود مشورت کنید.

استفتاء از مرجع تقلید

بهترین و مطمئن‌ترین راه برای اطلاع از حکم شرعی دقیق در مورد خمس فیش حج، استفتاء (پرسش شرعی) از مرجع تقلید خودتان است.

پرداخت به موقع

در صورت تعلق خمس، برای جلوگیری از هرگونه مشکل شرعی، سعی کنید خمس فیش حج خود را به موقع پرداخت کنید.

سوالات متداول در مورد خمس فیش حج

در این بخش، به برخی از سوالات پرتکرار زائران در مورد خمس فیش حج پاسخ می‌دهیم:

سوال 1: آیا اگر فیش حج را به شخص دیگری بفروشم، باز هم باید خمس آن را بدهم؟

پاسخ: اگر فیش حج تمتع را قبل از رسیدن سال خمسی بفروشید، دیگر خمسی به آن تعلق نمی‌گیرد. اما اگر بعد از رسیدن سال خمسی بفروشید، باید خمس مبلغی را که بابت فیش دریافت کرده‌اید، بپردازید.

سوال 2: اگر به دلیل بیماری نتوانم به حج بروم، آیا باز هم باید خمس فیش حج را بدهم؟

پاسخ: در این مورد، بین مراجع تقلید اختلاف نظر وجود دارد. برخی می‌گویند در این صورت خمس واجب نیست، و برخی دیگر می‌گویند واجب است. برای اطمینان، حتما به مرجع تقلید خود مراجعه کنید یا استفتاء کنید.

سوال 3: آیا می‌توانم خمس فیش حج را به صورت قسطی پرداخت کنم؟

پاسخ: بله، در صورتی که امکان پرداخت یکجای خمس برای شما دشوار باشد، می‌توانید با دفتر مرجع تقلید خود تماس بگیرید و درخواست تقسیط کنید.

سوال 4: خمس فیش حج را به چه کسی باید پرداخت کرد؟

پاسخ: خمس باید به مرجع تقلید خودتان یا نماینده‌ی ایشان پرداخت شود. می‌توانید به دفاتر مراجع تقلید، مساجد، یا صندوق‌های جمع‌آوری خمس مراجعه کنید.

سوال 5: اگر ندانم سال خمسی من چه زمانی است، چه کنم؟

پاسخ: اگر سال خمسی خود را نمی‌دانید، می‌توانید یک روز را به عنوان سال خمسی خود تعیین کنید و از آن به بعد، هر سال در همان تاریخ، خمس اموال خود را محاسبه و پرداخت کنید. برای تعیین سال خمسی می‌توانید با دفتر مرجع تقلید خود مشورت کنید.

سایت دفتر مقام معظم رهبری - بخش وجوهات شرعی

سایت آیت الله سیستانی - بخش وجوهات شرعی

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

در این مقاله، به طور جامع به بررسی مسئله‌ی خمس فیش حج پرداختیم. دیدیم که به فیش حج تمتع (واجب) در صورت عدم تشرف و گذشت سال خمسی، طبق نظر اکثر مراجع، خمس تعلق می‌گیرد. اما به فیش حج عمره (مستحبی) معمولاً خمس تعلق نمی‌گیرد، مگر در شرایط خاص (پس‌انداز از درآمد سال و عدم استفاده تا سررسید سال خمسی).

امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد و به تمام سوالات شما در مورد خمس فیش حج پاسخ داده باشیم.